Biyoçeşitliliğin korunması, sürdürülebilir bir gelecek için hayati öneme sahiptir. Ancak, doğal yaşam alanlarının tahrip edilmesi, kirlilik, iklim değişikliği ve doğal kaynakların aşırı kullanımı gibi faktörler, biyoçeşitliliği ciddi şekilde tehdit ediyor. Bu zorluklarla mücadele etmek amacıyla, küresel ölçekte çeşitli girişimler başlatılmış ve koruma konusunda uluslararası yasal düzenlemeler oluşturulmuştur. Bu yazıda, biyoçeşitliliği korumak için yürütülen küresel girişimlerden ve uygulanan yasal düzenlemelerden bahsedeceğiz.

Küresel Biyoçeşitlilik Girişimleri

Biyoçeşitliliğin korunması, sınırları aşan bir iş birliği gerektirir. Bu doğrultuda, birçok uluslararası kuruluş ve hükümet bir araya gelerek, doğayı ve biyoçeşitliliği koruma çalışmaları yürütmektedir. Bu çalışmalardan bazıları şunlardır:

1. Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (CBD)
   1992 yılında Rio de Janeiro’da gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda imzalanan Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, biyoçeşitliliğin korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını amaçlamaktadır. CBD, genetik kaynakların adil paylaşımını sağlamayı ve üye devletlerin koruma için stratejiler geliştirmesini teşvik eder. 196 ülkenin taraf olduğu bu sözleşme, biyoçeşitliliğin korunması adına en geniş kapsamlı anlaşmalardan biridir.
2. Aichi Biyolojik Çeşitlilik Hedefleri
   2010 yılında Japonya’nın Nagoya kentinde düzenlenen CBD konferansında belirlenen Aichi Hedefleri, biyoçeşitlilik kaybını önlemek amacıyla 2020 yılına kadar ulaşılması gereken 20 hedefi içerir. Bu hedefler, koruma alanlarının artırılmasından, iklim değişikliğinin biyoçeşitlilik üzerindeki etkilerinin azaltılmasına kadar birçok alanda somut adımlar içerir.
3. Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi (GBF)
   Aichi Hedefleri sonrasında, CBD üyeleri 2022’de yeni bir yol haritası oluşturdu: Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi. 2050 yılına kadar doğa ile uyum içinde yaşayan bir dünya vizyonu doğrultusunda, GBF, biyoçeşitlilik kaybını tersine çevirmek için uygulanacak stratejileri belirler. Bu çerçevede, 2030 yılına kadar dünya kara ve deniz alanlarının %30’unun korunması gibi önemli hedefler bulunmaktadır.
4. Uluslararası Ramsar Sözleşmesi
   Sulak alanların korunmasını amaçlayan Ramsar Sözleşmesi, 1971 yılında İran’ın Ramsar kentinde imzalanmıştır. Ramsar Sözleşmesi, küresel sulak alan ekosistemlerini koruyarak biyoçeşitliliği desteklemek için kapsamlı bir yapı sunar ve sulak alanların ekosistem hizmetlerini koruma altına alır. Dünya çapında sulak alanların korunması, biyolojik çeşitliliğin devamı için kritik bir öneme sahiptir.
5. CITES (Tehlike Altındaki Türlerin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme)
   Nesli tükenmekte olan yaban hayvanları ve bitki türlerinin korunması amacıyla imzalanan CITES Sözleşmesi, türlerin ticaret yoluyla yok edilmesini önlemeyi amaçlar. 183 ülkenin taraf olduğu bu sözleşme, hayvan ve bitki türlerinin sürdürülebilirliğini sağlamayı ve nesillerini güvence altına almayı hedefler.

Biyoçeşitliliği Korumak İçin Bölgesel ve Ulusal Yasal Düzenlemeler

Birçok ülke, biyoçeşitliliği koruma çabalarını desteklemek amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler geliştirmiştir. Bu yasal düzenlemeler, genellikle küresel anlaşmalarla uyumlu olup, ülkelerin kendi ekosistemleri ve doğal varlıkları doğrultusunda uygulanır.

1. Koruma Alanları ve Doğa Parkları
   Birçok ülke, biyoçeşitliliği korumak amacıyla özel koruma alanları, doğa parkları ve milli parklar oluşturmuştur. Bu alanlar, doğal yaşam alanlarının korunmasını ve biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliğini sağlar. Örneğin, Avrupa Birliği’nde Natura 2000 koruma ağı, korunan alanların bir parçası olarak biyoçeşitliliği destekler.
2. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmelikleri
   Çevresel Etki Değerlendirmesi yönetmelikleri, herhangi bir yeni projenin doğal çevre üzerindeki potansiyel etkilerini değerlendirmek amacıyla uygulanır. Ülkeler, büyük projeler öncesinde doğal habitatların, su kaynaklarının ve ekosistemlerin nasıl etkileneceğini belirlemek ve çevresel zararı en aza indirmek için bu süreci zorunlu kılar.
3. Endemik Türleri ve Koruma Altındaki Türleri Koruma Yasaları
   Bazı ülkeler, endemik türleri ve nesli tehlike altındaki türleri koruma altına alan özel yasalar geliştirmiştir. Türkiye’de Nesli Tehlike Altındaki Yabani Hayvan ve Bitkilerin Korunması Yasası, Avrupa’da Yaban Hayatı Koruma ve Habitatlar Direktifi gibi yasalar, biyoçeşitliliğin korunması için önemli adımlar atılmasını sağlar.
4. Kimyasal Kullanımını Sınırlayan Yönetmelikler
   Kimyasal gübreler, pestisitler ve endüstriyel atıklar gibi maddeler, ekosistemler ve biyoçeşitlilik üzerinde ciddi tehditler oluşturur. Birçok ülke, bu tür kimyasalların kullanımını sınırlamak veya kısıtlamak için yasal düzenlemeler yapmıştır. Avrupa Birliği’nin REACH Tüzüğü gibi yasalar, çevreye zararlı maddelerin kullanımını kontrol altına almayı hedefler.

Biyoçeşitlilik Koruma Çalışmalarına Bireysel Katkı

Biyoçeşitliliğin korunmasında küresel girişimler ve yasal düzenlemeler kadar, bireylerin katkısı da büyük önem taşır. Günlük yaşamda atılacak küçük adımlar, çevre üzerinde olumlu bir etki yaratabilir.

• Doğa Dostu Ürünleri Tercih Etmek: Kimyasal içerikli ürünler yerine, doğaya zarar vermeyen ve geri dönüştürülebilir ambalaj kullanan markaları tercih etmek çevreyi korumaya katkı sağlar.
• Yerli ve Sürdürülebilir Tarımı Desteklemek: Organik ve yerel ürünler, biyoçeşitliliği destekleyen üretim süreçlerini teşvik eder. Bu tür ürünleri tercih ederek doğanın korunmasına katkıda bulunabilirsiniz.
• Doğal Alanların Korunmasına Katkıda Bulunmak: Doğal yaşam alanlarının korunması için sivil toplum kuruluşlarına destek olmak veya gönüllü projelere katılmak, çevreye yönelik kişisel bir katkıdır.

Biyoçeşitliliği korumak için küresel girişimler ve yasal düzenlemeler, ekosistemlerin sağlıklı işleyişini sürdürebilmek adına kritik bir rol oynar. Ancak, biyoçeşitlilik için yapılacak çalışmaların etkili olabilmesi için bireylerin ve toplumların da katkı sağlaması gereklidir. Geleceğimiz için biyoçeşitliliğin korunmasına yönelik bu girişimleri desteklemek ve her birimizin yapabileceği katkılarla doğayı koruma sorumluluğunu üstlenmemiz şarttır. Bu iş birliği, sağlıklı bir dünya bırakabilmek adına oldukça değerlidir.