Afet ve kriz durumları, bireylerin ruhsal sağlığını derinden etkileyebilir. Fiziksel yardımın yanı sıra, duygusal olarak destek sağlamak da iyileşme sürecinde kritik rol oynar. Psikolojik İlk Yardım (PİY), afetzedelere ve kriz anında travma yaşayanlara anlık destek sağlamak için kullanılan bir yaklaşımdır. Bu yazıda, psikolojik ilk yardımın temel ilkeleri ele alınmakta ve bu ilkelere dayalı destek sağlama yolları açıklanmaktadır.

1. Güvenli Bir Ortam Sağlamak

• Fiziksel ve Duygusal Güvenlik: Afetzedeye yaklaşırken, güvenli bir alanda olduğundan emin olun. Fiziksel güvenlik sağlamak, kişinin kendini daha rahat hissetmesine yardımcı olur.
• Sakin ve Rahatlatıcı Bir Duruş Sergilemek: Afetzedeye sakin, yumuşak ve güven veren bir ses tonuyla yaklaşmak, onların kendilerini daha güvende hissetmesine destek olur.

2. Dinlemek ve Anlamaya Çalışmak

• Aktif Dinleme: Karşınızdaki kişiye tüm dikkatinizi verin. Onu gerçekten dinlediğinizi göstermek için göz teması kurun ve uygun baş hareketleri ile dinlediğinizi ifade edin.
• Soru Sormadan Dinlemek: Kişinin anlatmak istediği kadarını dinlemek ve fazla soru sormamak, duygularını paylaşması için güvenli bir alan oluşturur.

3. Empati Göstermek

• Duyguları Kabul Etme: Karşınızdaki kişinin hislerini yargılamadan kabul edin. Korku, öfke, üzüntü gibi duyguları normal karşılayarak, “Bu durumda kendini böyle hissetmen normal,” gibi ifadeler kullanın.
• Onları Anladığınızı Hissettirmek: Afetzedeye, “Bu zor bir durum, yanındayım,” gibi empati dolu cümleler kullanarak duygusal olarak destek olun.

4. İhtiyaçları ve Endişeleri Belirlemek

• Kişinin Öncelikli İhtiyaçlarını Sormak: Afetzedenin en acil ihtiyaçlarını belirlemek için “Şu an en çok neye ihtiyacın var?” gibi sorular sorarak yönlendirin.
• Temel İhtiyaçları Karşılamak: Eğer su, yiyecek veya battaniye gibi temel ihtiyaçları varsa, bu ihtiyaçları karşılamak duygusal destek sağlamak kadar önemlidir.

5. Pratik Yardım Sağlamak

• Bilgi ve Yönlendirme Sunmak: Afetzedeye en yakın yardım merkezleri veya yetkili kişiler hakkında bilgi verin. Pratik bilgiler, afetzedelerin kendilerini daha güvende hissetmesine yardımcı olur.
• Gerektiğinde Yönlendirme Yapmak: Eğer kişi psikolojik yardım almak isterse, yerel destek merkezlerine yönlendirme yaparak profesyonel destek almasına yardımcı olun.

6. Kontrol Duygusu Kazandırmak

• Karar Almalarını Teşvik Etme: Afetzedelere kendi kararlarını vermeleri için alan tanıyın. Kendi ihtiyaçlarını ifade etmeleri, olaylar üzerindeki kontrol hissini yeniden kazanmalarına yardımcı olur.
• Seçenek Sunmak: Afetzedeye “Şu anda yapabileceğimiz bazı şeyler var, hangisi sana daha uygun olur?” diyerek seçenek sunun. Bu yaklaşım, bireyin kendisini güçlenmiş hissetmesini sağlar.

7. Uzun Vadeli Destek Sağlama ve Yönlendirme

• Destek Ağlarını Hatırlatmak: Afetzedeyi, aile üyeleri veya arkadaşlar gibi güvenebileceği kişilere yönlendirin. Destek ağının hatırlatılması, kişinin yalnız olmadığını hissetmesine yardımcı olur.
• Profesyonel Yardımı Teşvik Etmek: Psikolojik ilk yardım, acil destek sağlamak için kısa vadeli bir yaklaşımdır. Kişi, travmanın etkisinden kurtulmak için uzun vadeli profesyonel desteğe ihtiyaç duyabilir; bu durumda bir psikoloğa yönlendirin.

Psikolojik İlk Yardımın temel ilkeleri, afetzedelerin duygusal destek bulmasını sağlayarak iyileşme süreçlerini hızlandırır. Empati, aktif dinleme ve güven veren bir yaklaşım ile sağlanan destek, kişilerin duygusal olarak güçlenmesine katkıda bulunur. Duygusal yaraları sarmak için gösterilen bu tür destek, toplumun dayanıklılığını artırır ve bireylerin yaşadığı travmaları aşmalarına yardımcı olur.