Depremler ve diğer afetler sonrasında yıkılan binaların enkazında hızlı ve doğru arama-kurtarma çalışmaları yapmak, hayat kurtarıcı bir önem taşır. Enkaz altında kalanlara ulaşmak ve onları güvenli bir şekilde kurtarmak için uygulanan teknikler, arama-kurtarma ekiplerinin başarısını artırır. Bu yazıda, enkazda arama ve kurtarma sürecinde kullanılan temel teknikler ve güvenlik önlemleri detaylandırılmaktadır.

1. Durum Değerlendirmesi ve İlk Analiz

• Güvenlik Değerlendirmesi Yapmak: Enkaz alanında çalışmaya başlamadan önce yapının durumu, mevcut çatlaklar ve çökme riski değerlendirilmelidir. Bu adım, ekiplerin güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için kritik bir adımdır.
• Dinleme ve Sessizlik Uygulaması: Arama sırasında belirli aralıklarla durup sessizlik sağlamak, hayatta kalan kişilerin seslerini duymak için önemlidir. Bu sessiz anlarda enkaz altındaki seslere odaklanılarak kurtarma planı şekillendirilir.

2. Arama Teknikleri

• Yüzey Araması: Enkazın yüzeyinde yapılan aramalarda görünen yaralılar tespit edilir ve güvenli bir şekilde taşınarak bölgeden uzaklaştırılır. Yüzey araması, en hızlı ve erişilebilir kurtarma yöntemidir.
• Sesli Cevap Alma Tekniği: Kurtarma ekipleri, enkaz altındaki kişilerle sesli iletişim kurmaya çalışır. “Sesimi duyan var mı?” gibi çağrılarla, hayatta olan kişilerle iletişim kurularak onların yerleri belirlenmeye çalışılır.
• Arama Köpeklerinin Kullanımı: Özel eğitimli arama köpekleri, enkaz altında yaşayan kişilerin kokularını algılayarak yerlerini tespit eder. Bu teknik, özellikle geniş ve karmaşık enkaz alanlarında oldukça etkilidir.

3. Kurtarma Teknikleri

• Elle Kazma ve Kontrollü Enkaz Kaldırma: Hassas durumlarda ekipler elleriyle kazı yaparak enkazı dikkatlice kaldırır. Kırılgan durumdaki yapıların çökmesini önlemek için yavaş ve özenli bir çalışma yapılır.
• Üçgen Boşluk Kurtarma Tekniği: Çöken binalarda, sağlam yapıların oluşturduğu üçgen boşluklarda hayatta kalanların bulunma olasılığı yüksektir. Ekipler, bu boşluklarda arama yaparak canlılara ulaşmaya çalışır.
• Hidrolik Aletler ve Krikolar Kullanma: Beton blokları veya ağır malzemeleri kaldırmak için hidrolik aletler veya krikolar kullanılır. Bu ekipmanlar, büyük enkaz parçalarını güvenli bir şekilde hareket ettirmeyi sağlar.

4. Teknolojik Destek ve Ekipman Kullanımı

• Dinleme Cihazları ve Fiber Kameralar: Enkazın derinliklerinde kalan kişilere ulaşmak için dinleme cihazları ve fiber kameralar kullanılır. Bu cihazlar, dar alanlardan geçerek hayatta kalanların yerini belirlemekte etkilidir.
• Termal Kameralar: Termal kameralar, sıcaklık farkını algılayarak enkaz altındaki insan varlığını tespit eder. Özellikle gece veya görüşün sınırlı olduğu durumlarda termal kameralar çok faydalıdır.

5. Güvenlik ve Tahliye Protokolleri

• Güvenlik Çemberleri Oluşturmak: Enkaz alanında güvenlik çemberleri belirlenir ve tehlikeli bölgelere yalnızca yetkililerin girmesine izin verilir. Bu, kazaların önlenmesine yardımcı olur.
• Sıralı Tahliye: Enkazdan çıkarılan yaralıların hızlı bir şekilde sağlık ekiplerine teslim edilmesi ve tahliye alanına taşınması için ekiplerin uyum içinde çalışması sağlanır. Bu sıralı tahliye süreci, yaralıların en kısa sürede tıbbi destek almasını mümkün kılar.

6. Enkaz Altındakilere İlk Müdahale

• Psikolojik Destek: Enkaz altında bulunan kişilere ilk temas kurulduğunda güven verici konuşmalar yapılır. Panik yapmamaları ve sakin kalmaları için telkinlerde bulunmak, kurtarma sürecini kolaylaştırır.
• İlk Yardım Müdahaleleri: Yaralıların durumuna göre ilk yardım yapılmalı, kanama, kırık veya solunum problemleri gibi acil durumlara müdahale edilmelidir.

7. Ekip İçi Koordinasyon ve İletişim

• Telsiz İletişimi: Ekiplerin birbirleriyle sürekli iletişimde olması, enkazdaki tüm hareketlerin kontrol altında tutulmasını sağlar. Telsizle anlık bilgi paylaşımı yapılarak güvenli bir çalışma ortamı sağlanır.
• Görev Dağılımı: Ekipler arasında net bir görev dağılımı yapılmalıdır. Her ekibin belirli bir görevi yerine getirmesi, operasyonel verimliliği artırır.

Enkazda arama ve kurtarma, detaylı planlama, etkili koordinasyon ve güvenliğin ön planda tutulması gereken bir süreçtir. Bu teknikleri doğru uygulamak, hem hayatta kalan kişilere hızlıca ulaşmayı sağlar hem de ekiplerin güvenliğini koruyarak başarılı bir kurtarma operasyonu gerçekleştirilmesine katkıda bulunur.