Karasal ekosistemler, yaşamın devamlılığı ve gezegenimizin sağlığı için hayati bir rol oynar. Ormanlar, çayırlar, dağlar ve diğer karasal ekosistemler, hem insanlar hem de diğer canlılar için önemli kaynaklar sağlar. Ancak ormansızlaşma, habitat kaybı, biyoçeşitlilikteki azalma ve iklim değişikliği gibi tehditler, karasal yaşamı büyük bir risk altına sokmaktadır. Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG) içinde yer alan Karasal Yaşam başlığı (SDG 15), karasal ekosistemlerin korunmasını, ormansızlaşmanın önlenmesini ve biyoçeşitliliğin sürdürülmesini amaçlar. Bu yazıda, karasal yaşamın önemi, karşılaşılan tehditler ve bu hedefe ulaşmak için yapılması gerekenler ele alınacaktır.

Karasal Yaşam Hedefi (SDG 15)

Karasal Yaşam başlığı (SDG 15), 2030 yılına kadar ormanların, dağların, çayırların ve diğer karasal ekosistemlerin sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini ve biyoçeşitliliğin korunmasını hedefler. Bu hedef, ormansızlaşmayı durdurmak, habitat kaybını önlemek, nesli tehlike altındaki türleri korumak ve toprak bozulmasını geri döndürmek gibi kapsamlı konuları içerir.

SDG 15’in alt hedefleri şunlardır:

• Ormanların korunması ve sürdürülebilir yönetimi: Ormansızlaşmanın durdurulması, orman alanlarının genişletilmesi ve sürdürülebilir ormancılık uygulamalarının teşvik edilmesi.
• Biyoçeşitliliğin korunması: Nesli tükenme tehlikesi altındaki hayvan ve bitki türlerinin korunması ve bu türlerin yaşam alanlarının sürdürülebilir şekilde yönetilmesi.
• Toprak bozulmasının durdurulması ve toprak sağlığının iyileştirilmesi: Tarım alanlarının ve ekosistemlerin sağlığının korunması ve toprak verimliliğinin sürdürülebilir şekilde artırılması.
• Ekosistemlerin korunması ve restore edilmesi: Ekosistemlerin korunması, bozulmuş alanların yeniden eski haline getirilmesi ve su kaynaklarının sürdürülebilir şekilde yönetilmesi.
• Yasadışı yaban hayatı ticaretinin sona erdirilmesi: Yasadışı avcılık ve yaban hayatı ticaretiyle mücadele edilmesi ve biyolojik çeşitliliği tehdit eden uygulamaların engellenmesi.

Karasal Yaşamın Korunmasının Önemi

Karasal ekosistemler, sadece biyoçeşitlilik açısından değil, aynı zamanda insanlık için de büyük bir öneme sahiptir. Ormanlar, atmosferdeki karbondioksiti emer ve iklim değişikliğiyle mücadele ederken, toprak ve su kaynakları yaşamın devamlılığını sağlar. Ayrıca, tarım, enerji ve su gibi temel kaynaklar karasal ekosistemler aracılığıyla sağlanmaktadır. Bu alanların korunması, hem ekolojik dengeyi hem de insan sağlığını güvence altına alır.

• Biyoçeşitlilik: Ormanlar, çayırlar ve dağlar, dünya üzerindeki en zengin biyoçeşitlilik alanlarıdır. Ancak ormansızlaşma, tarım arazilerinin genişlemesi ve iklim değişikliği, birçok hayvan ve bitki türünün yok olmasına neden olabilir.
• İklim değişikliğiyle mücadele: Ormanlar ve diğer karasal ekosistemler, atmosferdeki karbondioksiti emerek iklim değişikliğiyle mücadelede kritik bir rol oynar. Ormansızlaşma, bu karbon yutaklarının yok olmasına ve iklim değişikliğinin hızlanmasına yol açar.
• Ekosistem hizmetleri: Karasal ekosistemler, toprak sağlığı, su kaynaklarının korunması, hava kalitesinin iyileştirilmesi ve tarım üretiminin sürdürülmesi gibi birçok ekosistem hizmeti sunar. Bu hizmetler, insan yaşamının sürdürülebilirliği için vazgeçilmezdir.

Karasal Yaşamı Korumak İçin Atılabilecek Adımlar

Karasal yaşamı korumak ve sürdürülebilir yönetimini sağlamak, yerel ve uluslararası düzeyde iş birliği gerektirir. Bu süreçte hükümetler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve bireyler, karasal ekosistemlerin korunması ve sürdürülebilir kullanımına katkıda bulunabilir. Aşağıda, bu hedefe ulaşmak için atılabilecek bazı önemli adımlar yer almaktadır:

1. Ormanların Korunması ve Sürdürülebilir Ormancılık Uygulamalarının Teşvik Edilmesi

Ormanlar, dünya üzerindeki en büyük karbon yutaklarıdır ve iklim değişikliğiyle mücadelede hayati bir rol oynar. Ancak tarım arazilerinin genişletilmesi, yasa dışı ağaç kesimi ve orman yangınları, ormanların yok olmasına yol açmaktadır. Ormansızlaşmanın durdurulması ve sürdürülebilir ormancılık uygulamalarının teşvik edilmesi, karasal yaşamı korumak açısından kritik öneme sahiptir.

• Sürdürülebilir ormancılık politikalarının geliştirilmesi, ormanların korunmasına ve yenilenmesine katkı sağlar. Ayrıca, yasa dışı ağaç kesiminin engellenmesi ve orman yangınlarına karşı önleyici tedbirler alınması da bu süreçte önemlidir.

Örnek: Brezilya’da Amazon Yağmur Ormanları’nı koruma amaçlı başlatılan ulusal ve uluslararası iş birliği projeleri, dünyanın en büyük yağmur ormanlarının korunmasına katkıda bulunmaktadır. Ancak bu çabaların devam ettirilmesi ve güçlendirilmesi gerekmektedir.

2. Biyoçeşitliliğin Korunması ve Yaban Hayatı Ticaretinin Önlenmesi

Dünya genelinde birçok hayvan ve bitki türü, yasa dışı avcılık, habitat kaybı ve iklim değişikliği gibi nedenlerle yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Biyoçeşitliliğin korunması, ekosistemlerin dengesini korumak ve biyolojik çeşitliliği tehdit eden faaliyetleri önlemek için hayati bir adımdır.

• Yasa dışı avcılığın ve yaban hayatı ticaretinin durdurulması, nesli tükenmekte olan türlerin korunması açısından kritik öneme sahiptir. Ayrıca, doğal yaşam alanlarının korunması ve genişletilmesi de bu türlerin hayatta kalmasını sağlar.

Örnek: Güney Afrika, yasa dışı avcılıkla mücadele için geliştirdiği teknolojiler ve koruma alanları sayesinde nesli tükenmekte olan gergedanlar gibi hayvan türlerini koruma çabalarını artırmıştır.

3. Toprak Bozulmasının Önlenmesi ve Tarım Arazilerinin Sürdürülebilir Yönetimi

Toprak bozulması, ekosistemlerin verimliliğini düşürerek tarım üretimini ve gıda güvenliğini tehlikeye atar. Erozyon, yanlış tarım uygulamaları ve aşırı otlatma gibi nedenlerle toprak kaybı, birçok bölgede büyük bir sorundur.

• Sürdürülebilir tarım uygulamalarının teşvik edilmesi ve toprak sağlığının korunması, tarım alanlarının verimliliğini artırırken ekosistemlerin dengesini korur. Organik tarım, döngüsel tarım sistemleri ve su yönetimi teknikleri, bu süreçte önemli rol oynar.

Örnek: Hindistan, toprak sağlığını iyileştirmek için yürüttüğü Ulusal Toprak Sağlığı Kartı projesiyle çiftçilere toprak sağlık raporları sunarak daha verimli ve sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik etmektedir.

4. Ekosistemlerin Restore Edilmesi ve Bozulmuş Alanların Yeniden Canlandırılması

Birçok karasal ekosistem, insan faaliyetleri nedeniyle bozulmuş durumdadır. Bu alanların eski haline getirilmesi, ekosistemlerin iyileştirilmesi ve biyoçeşitliliğin korunması açısından önemlidir.

• Bozulmuş ekosistemlerin restore edilmesi, hem biyoçeşitliliğin yeniden canlanmasına hem de iklim değişikliğiyle mücadeleye katkı sağlar. Ağaçlandırma projeleri, su kaynaklarının iyileştirilmesi ve habitatların yeniden inşası, ekosistem restorasyonu için etkili yöntemlerdir.

Örnek: Çin’de uygulanan Büyük Yeşil Duvar projesi, çölleşme ile mücadele etmek ve toprak bozulmasını önlemek amacıyla geniş bir alana ağaç dikerek ekosistemleri yeniden canlandırma çabalarını içermektedir.

5. İklim Değişikliğiyle Mücadele ve Doğal Afetlere Karşı Dayanıklılığın Artırılması

İklim değişikliği, karasal yaşamı en çok tehdit eden faktörlerden biridir. Aşırı hava olayları, kuraklık, sel ve yangınlar gibi doğal afetler, ekosistemlerin dengesini bozarak biyoçeşitliliği tehlikeye atar. Bu nedenle, iklim değişikliğinin etkilerine karşı dirençli ekosistemler yaratmak önemlidir.

• İklim değişikliğiyle mücadele ve afet risk yönetimi stratejileri, karasal ekosistemlerin korunmasına yardımcı olabilir. Orman yangınlarına karşı önleyici tedbirler alınması ve kuraklıkla mücadele için su yönetiminin iyileştirilmesi gibi adımlar atılabilir.

Örnek: Avustralya, orman yangınlarıyla mücadelede geliştirdiği yangın erken uyarı sistemleri ve orman yönetimi stratejileriyle, yangınların ekosistem üzerindeki yıkıcı etkilerini azaltma çabalarını artırmıştır.

Gerçek Hayattan Bir Örnek: Kosta Rika ve Biyoçeşitlilik Koruma

Kosta Rika, dünyanın en büyük biyoçeşitlilik alanlarından birine sahip olan ülkelerden biridir. Ülke, ormanlarını koruma ve biyoçeşitliliği destekleme politikalarıyla dünya çapında örnek teşkil etmektedir. Kosta Rika, ormansızlaşmayı tersine çevirme ve sürdürülebilir turizmi teşvik etme yoluyla biyoçeşitliliği koruma çabalarını artırmıştır.

Karasal Yaşam (SDG 15), Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları içinde yer alan ve karasal ekosistemlerin korunmasını, ormansızlaşmanın önlenmesini ve biyoçeşitliliğin sürdürülmesini hedefleyen temel bir hedeftir. Bu hedefe ulaşmak, ormanların korunması, biyoçeşitliliğin desteklenmesi, sürdürülebilir tarım uygulamalarının teşvik edilmesi ve ekosistemlerin restore edilmesi gibi çok yönlü çabalar gerektirir.

Karasal yaşamın korunması, sadece çevresel sürdürülebilirliği değil, aynı zamanda insanların geçim kaynaklarını ve yaşam kalitesini de güvence altına alır. Biyoçeşitliliğin korunması ve ekosistemlerin sürdürülebilir yönetimi, gelecekte sağlıklı bir çevrede yaşamanın ve insanlığın refahını sürdürmenin temel anahtarıdır.