Dünyanın nüfusunun büyük bir kısmı şehirlerde yaşamaktadır ve bu oran hızla artmaya devam etmektedir. Şehirler, ekonomik büyüme ve yenilikçilik için büyük fırsatlar sunarken, aynı zamanda çevresel sorunlar, altyapı yetersizlikleri ve sosyal eşitsizlik gibi ciddi zorluklarla da karşı karşıya kalmaktadır. Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG) içinde yer alan Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar başlığı (SDG 11), şehirlerin herkes için kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir hale getirilmesini amaçlar. Bu yazıda, sürdürülebilir şehirlerin nasıl inşa edilebileceği, bu hedefin neden önemli olduğu ve sürdürülebilir topluluklar için atılması gereken adımlar ele alınacaktır.

Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar Hedefi (SDG 11)

Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar başlığı (SDG 11), şehirlerin ve toplulukların 2030 yılına kadar herkes için daha yaşanabilir, kapsayıcı ve çevreye duyarlı hale getirilmesini hedefler. Bu hedef, modern şehirlerde ortaya çıkan altyapı sorunlarını çözmeyi, iklim değişikliğiyle mücadele etmeyi, herkes için güvenli ve uygun fiyatlı konut sağlamayı ve toplulukların dayanıklılığını artırmayı amaçlar.

SDG 11’in alt hedefleri şunlardır:

• Herkes için güvenli ve uygun fiyatlı konut sağlanması: Kentlerde ve topluluklarda güvenli, erişilebilir ve uygun fiyatlı konutların inşa edilmesi ve yoksul insanların yaşam koşullarının iyileştirilmesi.
• Sürdürülebilir kentsel planlama: Şehirlerin daha sürdürülebilir şekilde planlanması ve yeşil alanların artırılması.
• Toplulukların dayanıklılığının artırılması: Doğal afetlere karşı şehirlerin ve toplulukların dayanıklılığını güçlendirmek, risk yönetimi stratejilerini uygulamak.
• Ulaşım altyapısının iyileştirilmesi: Güvenli, ekonomik ve sürdürülebilir ulaşım sistemlerinin geliştirilmesi, herkesin toplu taşımaya erişimini sağlamak.
• Kültürel ve doğal mirasın korunması: Şehirlerdeki kültürel ve doğal mirasların korunması ve sürdürülebilir kalkınma stratejilerine entegre edilmesi.
• Hava kalitesi ve atık yönetiminin iyileştirilmesi: Hava kirliliğiyle mücadele etmek, katı atıkların düzenli toplanmasını sağlamak ve geri dönüşümü teşvik etmek.

Sürdürülebilir Şehirlerin ve Toplulukların Önemi

Şehirler, ekonomik fırsatların, kültürel çeşitliliğin ve sosyal etkileşimlerin merkezi olmasına rağmen, aynı zamanda yüksek enerji tüketimi, hava kirliliği, trafik sıkışıklığı ve yoksulluk gibi zorluklarla karşı karşıyadır. Sürdürülebilir şehirler, bu sorunları çözerken aynı zamanda toplulukların daha dayanıklı, kapsayıcı ve çevreye duyarlı hale gelmesini sağlar.

• Çevresel sürdürülebilirlik: Şehirlerdeki hızlı büyüme, doğal kaynakların tükenmesine ve çevreye zarar verilmesine yol açabilir. Sürdürülebilir şehirler, enerji ve kaynak kullanımını optimize ederek çevre üzerindeki baskıyı azaltır.
• Sosyal kapsayıcılık: Sürdürülebilir şehirler, herkesin yaşam koşullarını iyileştirerek sosyal eşitsizlikleri azaltır. Güvenli ve uygun fiyatlı konutlar, toplu taşıma hizmetlerine erişim ve kamu alanlarının herkes için erişilebilir olması, toplumsal kapsayıcılığı artırır.
• Ekonomik dayanıklılık: Şehirlerin altyapısı ve ekonomisi, doğal afetlere ve çevresel risklere karşı dayanıklı hale getirildiğinde, ekonomik büyüme sürdürülebilir şekilde devam eder ve şehirler uzun vadede kalkınmayı destekler.

Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar İçin Atılabilecek Adımlar

Sürdürülebilir şehirler yaratmak, hem yerel yönetimlerin hem de toplumun tüm kesimlerinin iş birliğini gerektirir. Bu hedefe ulaşmak için atılabilecek bazı önemli adımlar şunlardır:

1. Uygun Fiyatlı ve Güvenli Konutlar Sağlamak

Kentleşmenin hızla artması, güvenli ve uygun fiyatlı konutlara olan talebi de artırmıştır. Ancak birçok şehirde düşük gelirli gruplar için güvenli konutlara erişim zorlaşmıştır. Yetersiz barınma koşulları, yoksul topluluklar için büyük bir sorun olmaya devam etmektedir. Sürdürülebilir şehirler, her gelir grubunun güvenli ve sağlıklı koşullarda barınmasını sağlamalıdır.

• Uygun fiyatlı konut politikalarının geliştirilmesi, düşük gelirli hanelerin barınma sorunlarını çözebilir. Ayrıca, mevcut konutların yenilenmesi ve yetersiz koşullarda yaşayan toplulukların yaşam kalitesinin iyileştirilmesi gerekir.

Örnek: Brezilya’da uygulanan Minha Casa Minha Vida (Benim Evim, Benim Hayatım) programı, düşük gelirli aileler için uygun fiyatlı konut projeleri geliştirerek, milyonlarca insanın yaşam koşullarını iyileştirmiştir.

2. Sürdürülebilir Kentsel Planlama ve Yeşil Alanların Artırılması

Şehirlerin büyümesi, yerleşim alanlarının plansız bir şekilde genişlemesine ve yeşil alanların azalmasına neden olabilir. Sürdürülebilir şehirler, kentsel planlamayı çevre dostu yaklaşımlarla yeniden tasarlamalı ve herkesin yararlanabileceği yeşil alanlar yaratmalıdır.

• Yeşil alanların artırılması ve sürdürülebilir kentsel planlamanın teşvik edilmesi, şehirlerin çevre dostu hale getirilmesine katkı sağlar. Parklar, bahçeler ve yeşil koridorlar gibi alanlar, şehirlerin daha yaşanabilir ve sağlıklı olmasını sağlar.

Örnek: Singapur, “Bahçe Şehir” olarak bilinir ve şehirde her yerin %47’si yeşil alan olarak tasarlanmıştır. Bu sürdürülebilir kentsel planlama, hem çevreyi korumakta hem de sakinler için daha sağlıklı yaşam koşulları sunmaktadır.

3. Ulaşım Altyapısının İyileştirilmesi ve Toplu Taşımaya Erişim Sağlamak

Trafik sıkışıklığı, hava kirliliği ve enerji tüketimi, büyük şehirlerdeki ulaşım altyapısının en büyük zorluklarındandır. Sürdürülebilir şehirler, toplu taşıma sistemlerini geliştirerek bu sorunları hafifletmeli ve herkesin güvenli, ekonomik ve çevre dostu ulaşım araçlarına erişimini sağlamalıdır.

• Toplu taşıma altyapısının güçlendirilmesi ve bisiklet yolları gibi çevre dostu ulaşım seçeneklerinin teşvik edilmesi, şehirlerin karbon ayak izini azaltabilir ve trafiği hafifletebilir. Ayrıca, engellilerin ve yaşlıların toplu taşımaya erişimi de göz önünde bulundurulmalıdır.

Örnek: Kopenhag, bisiklet yolları ağı ve toplu taşıma sistemleri ile sürdürülebilir ulaşım çözümleri sunan bir şehir olarak dünya çapında örnek gösterilmektedir.

4. Doğal Afetlere Karşı Dayanıklılığın Artırılması

İklim değişikliği ve doğal afetler, şehirlerde ciddi altyapı hasarlarına ve toplumsal kayıplara neden olabilir. Şehirlerin bu tür felaketlere karşı daha dayanıklı hale getirilmesi, sürdürülebilir kalkınma için kritik bir adımdır.

• Afet risk yönetimi stratejilerinin geliştirilmesi, şehirleri doğal afetlere karşı daha dirençli hale getirebilir. Deprem, sel ve diğer afetlere karşı dayanıklı binaların inşa edilmesi ve erken uyarı sistemlerinin kurulması, toplulukların güvenliğini sağlar.

Örnek: Japonya, deprem riski yüksek bir ülke olarak, binaların deprem dayanıklılığını artırmak için katı inşaat standartları uygulamış ve toplumsal farkındalık programlarıyla afetlere karşı hazırlıklı bir toplum oluşturmuştur.

5. Atık Yönetimi ve Geri Dönüşüm Sistemlerinin İyileştirilmesi

Şehirlerde katı atık yönetimi, büyük bir sorun haline gelmiştir. Artan nüfusla birlikte daha fazla atık üretilmekte ve bu atıkların yönetimi zorlaşmaktadır. Sürdürülebilir şehirler, atık yönetimi ve geri dönüşüm sistemlerini geliştirerek çevreyi koruyabilir.

• Atıkların düzenli toplanması, geri dönüşüm sistemlerinin yaygınlaştırılması ve sıfır atık politikalarının teşvik edilmesi, şehirlerin çevre dostu hale getirilmesine yardımcı olabilir.

Örnek: İsveç, katı atıkların %99’unu geri dönüştüren bir ülke olarak, atık yönetimi konusunda dünya genelinde örnek alınan bir başarıya sahiptir. İsveç, şehirlerde sürdürülebilir atık yönetimi politikalarıyla çevresel sürdürülebilirliği sağlamıştır.

Gerçek Hayattan Bir Örnek: Curitiba, Brezilya

Brezilya’nın Curitiba şehri, dünyanın en sürdürülebilir şehirlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Kapsamlı toplu taşıma sistemi, çevre dostu kentsel planlaması ve yeşil alanları ile Curitiba, sürdürülebilir şehircilik anlayışını başarıyla uygulamıştır. Şehirdeki toplu taşıma sistemi, trafikteki araç sayısını azaltarak hava kirliliğini düşürmüş ve şehir sakinlerine daha iyi yaşam koşulları sunmuştur.

Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar (SDG 11), Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları içinde yer alan ve şehirleri herkes için daha yaşanabilir, çevre dostu ve dayanıklı hale getirmeyi amaçlayan temel bir hedeftir. Bu hedefe ulaşmak, güvenli ve uygun fiyatlı konutlar sağlamak, sürdürülebilir ulaşım çözümleri geliştirmek, toplulukları doğal afetlere karşı daha dirençli hale getirmek ve çevre dostu altyapılar kurmak gibi çok yönlü çabalar gerektirir.

Sürdürülebilir şehirler ve topluluklar, daha kapsayıcı ve çevreye duyarlı bir dünya yaratmanın anahtarıdır. Sürdürülebilir kentsel planlama ve yenilikçi çözümler, şehirlerin gelecekte karşılaşacağı zorluklara karşı dayanıklı hale gelmesini sağlayacak ve toplumsal refahı artıracaktır.