Sağlık, sadece hastalık veya sakatlık olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal olarak tam bir iyilik hali içinde olmak anlamına gelir. Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG) içinde yer alan Sağlık ve Kaliteli Yaşam başlığı (SDG 3), dünya genelinde herkesin sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürmesini amaçlar. Bu hedef, anne ve çocuk sağlığı, bulaşıcı hastalıklarla mücadele, sağlık hizmetlerine erişim ve sağlığın diğer sosyal belirleyicileri gibi birçok alanda kapsamlı bir iyileşmeyi hedeflemektedir. Peki, sağlık ve kaliteli yaşam herkes için ulaşılabilir mi? Bu yazıda, bu hedefin nasıl gerçekleştirilebileceğini ve toplumların sağlıklı yaşam konusunda nasıl bir dönüşüm sağlayabileceğini inceleyeceğiz.

Sağlık ve Kaliteli Yaşam Hedefinin Kapsamı (SDG 3)

Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG 3) kapsamında, 2030 yılına kadar tüm insanların sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürmelerini sağlayacak stratejiler geliştirilmektedir. SDG 3’ün temel hedefleri arasında anne ve çocuk sağlığını iyileştirmek, bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmek, kronik hastalıkların önlenmesi, ruh sağlığının desteklenmesi ve herkesin sağlık hizmetlerine eşit erişimini sağlamak yer alır.

Bu kapsamda SDG 3’ün temel hedefleri şunlardır:

• Anne ve çocuk sağlığını iyileştirmek: 2030 yılına kadar beş yaş altı çocuk ölümlerinin ve anne ölümlerinin azaltılması.
• Bulaşıcı hastalıklarla mücadele: HIV/AIDS, sıtma, tüberküloz ve diğer salgın hastalıkların ortadan kaldırılması.
• Kronik hastalıkların önlenmesi ve yönetimi: Kalp hastalıkları, kanser, diyabet gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve yönetimi için sürdürülebilir sağlık sistemleri oluşturulması.
• Zihinsel sağlık ve refah: Ruh sağlığının güçlendirilmesi, zihinsel sağlık hizmetlerine erişimin artırılması ve ruh sağlığı bozukluklarına yönelik toplumsal farkındalığın artırılması.
• Herkes için evrensel sağlık hizmetleri: Herkesin sağlık hizmetlerine eşit ve adil bir şekilde erişmesini sağlamak, finansal koruma ve kaliteli temel sağlık hizmetlerini yaygınlaştırmak.

Sağlıklı Yaşam ve Kaliteli Hizmete Erişim İçin Atılabilecek Adımlar

Sağlık ve kaliteli yaşam hedeflerine ulaşmak için tüm paydaşların, yani bireyler, hükümetler, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kuruluşların birlikte çalışması gerekir. Bu kapsamda, sağlık hizmetlerine erişimi artırmak ve toplumların genel sağlığını iyileştirmek için çeşitli stratejiler uygulanabilir.

1. Sağlık Hizmetlerine Eşit Erişim Sağlanması

Dünya genelinde birçok insan, temel sağlık hizmetlerine erişimde sorunlar yaşamaktadır. Gelişmiş ülkelerde bile sağlık hizmetlerinin maliyeti birçok bireyi zor durumda bırakabilirken, gelişmekte olan ülkelerde ise sağlık altyapısının yetersizliği büyük bir engeldir. Bu nedenle, herkesin sağlık hizmetlerine eşit erişimini sağlamak, toplum sağlığını iyileştirmenin ilk adımıdır.

• Evrensel sağlık hizmetleri sunmak, insanların kaliteli sağlık hizmetlerine finansal engeller olmadan erişimini sağlayabilir. Kamu destekli sağlık programları ve sosyal güvenlik ağları, bu süreçte kritik bir rol oynar.

Örnek: İngiltere’deki Ulusal Sağlık Sistemi (NHS), sağlık hizmetlerine eşit erişim sağlama konusunda dünya çapında başarılı bir örnek olarak kabul edilir. NHS, sağlık hizmetlerini vatandaşlarına ücretsiz olarak sunar ve herkesin sağlık hizmetlerinden eşit şekilde faydalanmasını sağlar.

2. Önleyici Sağlık ve Eğitim Programları

Hastalıklardan korunma, tedaviden daha önemlidir. Sağlık bilincini artırarak, toplumlarda önleyici sağlık programlarının yaygınlaştırılması, hem bulaşıcı hem de bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesinde büyük rol oynar. Bu kapsamda sağlıklı yaşam tarzlarının teşvik edilmesi, sağlık eğitimlerinin artırılması ve erken teşhis programlarının yaygınlaştırılması hedeflenir.

• Toplum sağlığı açısından en etkili yöntemlerden biri, sağlık eğitimi ve önleyici tedbirlerle hastalıkların önlenmesidir. Sağlıklı beslenme, hijyen, düzenli egzersiz ve stres yönetimi gibi konularda bireylerin bilinçlendirilmesi uzun vadede hastalık yükünü azaltır.

Örnek: Finlandiya, kalp hastalıkları oranının yüksek olduğu bir ülke iken, yürüttüğü geniş çaplı sağlık eğitimi ve sağlıklı yaşam tarzlarını teşvik eden kampanyalarla bu oranı önemli ölçüde azaltmıştır.

3. Anne ve Çocuk Sağlığının Güçlendirilmesi

Anne ve çocuk sağlığı, toplumun genel sağlığını yansıtan önemli bir göstergedir. Yetersiz beslenme, sağlık hizmetlerine erişim eksikliği ve doğum sırasında yeterli bakımın sağlanamaması, hem anne hem de çocuk ölümlerine yol açabilir. Anne ve bebek ölümlerinin azaltılması, sağlıklı bir neslin yetişmesine zemin hazırlar.

• Hamilelik ve doğum sonrası bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması, annelere yönelik beslenme programları ve aşılamanın artırılması bu hedefe ulaşmada etkili adımlardır.

Örnek: Hindistan’da başlatılan Janani Suraksha Yojana programı, hamile kadınlara doğum sırasında maddi yardım sağlayarak, anne ölümlerini büyük ölçüde azaltmıştır.

4. Zihinsel Sağlığın Desteklenmesi

Zihinsel sağlık, bireylerin genel sağlık durumu üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Ancak, çoğu toplumda ruh sağlığı hizmetlerine erişim sınırlıdır ve zihinsel sağlık sorunları genellikle göz ardı edilir. Ruh sağlığı bozukluklarının tedavi edilmesi, bireylerin yaşam kalitesini artırır ve sosyal hayata katılımını güçlendirir.

• Ruh sağlığı hizmetlerine erişimin artırılması, zihinsel sağlık sorunlarına karşı toplumsal farkındalığın artırılması ve bu konuda damgalama ile mücadele edilmesi önemlidir.

Örnek: Avustralya, ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele eden bireyler için ulusal düzeyde destek hatları ve danışmanlık hizmetleri sunarak, ruh sağlığı desteğine erişimi yaygınlaştırmıştır.

5. Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele

HIV/AIDS, tüberküloz, sıtma gibi bulaşıcı hastalıklar, özellikle düşük gelirli ülkelerde milyonlarca insanın yaşamını tehdit etmeye devam ediyor. Aşılamanın yaygınlaştırılması, erken teşhis ve tedaviye erişim bu hastalıkların kontrol altına alınmasında kritik rol oynar.

• Bulaşıcı hastalıklarla mücadelede en etkili yöntemlerden biri, geniş çaplı aşı kampanyaları ve toplumsal bilinci artıran eğitim programlarıdır.

Örnek: Afrika’da sıtma ile mücadelede kullanılan İnsektisid İçeren Yatak Örtüsü Programı, sıtmanın bulaşma oranını önemli ölçüde azaltmış ve hastalığa karşı etkili bir koruma sağlamıştır.

Gerçek Hayattan Bir Örnek: Küresel Aşı Kampanyaları

Son yıllarda dünya genelinde yürütülen geniş çaplı aşı kampanyaları, bulaşıcı hastalıklarla mücadelede önemli başarılar elde etmiştir. Özellikle çocuk felci aşılaması programları sayesinde, hastalığın dünya çapında ortadan kaldırılma eşiğine gelinmiştir. Dünya Sağlık Örgütü’nün desteklediği bu kampanyalar, sağlık hizmetlerinin erişilebilirliğinin ve önleyici sağlık programlarının ne kadar etkili olabileceğini göstermektedir.

Sağlık ve Kaliteli Yaşam (SDG 3), Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları içinde yer alan ve dünya genelinde sağlıklı yaşamı teşvik etmeyi amaçlayan temel bir hedefdir. Bu hedefe ulaşmak, evrensel sağlık hizmetlerine erişimi artırmak, önleyici sağlık programlarını yaygınlaştırmak ve bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmek gibi çok yönlü çabalar gerektirir.

Herkes için sağlık hizmetlerinin erişilebilir ve kaliteli olduğu bir dünya yaratmak mümkündür. Bunun için hükümetlerin, sivil toplumun, uluslararası kuruluşların ve bireylerin iş birliği içinde hareket etmesi gerekmektedir. Sağlık ve kaliteli yaşam, sadece bireylerin sağlığını değil, aynı zamanda toplumların sosyal ve ekonomik kalkınmasını da destekleyen en önemli faktörlerden biridir.