Arama-kurtarma faaliyetleri, doğal afetler, kazalar veya insani krizler sırasında kaybolmuş veya yaralı insanları bulmak ve güvenli bir şekilde tahliye etmek amacıyla yapılan hayati müdahalelerdir. Arama-kurtarma operasyonları, hızlı ve etkili bir şekilde organize edilmeli, doğru becerilere sahip kişiler tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu yazıda, gönüllüler için temel arama ve kurtarma becerilerini ele alacağız.

1. Durum Değerlendirmesi ve Güvenlik Kontrolü

Herhangi bir arama-kurtarma operasyonuna başlamadan önce ilk yapılması gereken, mevcut durumu ve çevreyi değerlendirmektir. Gönüllüler, önce kendilerinin ve ekiplerinin güvenliğini sağlamak zorundadır, çünkü tehlikeli bir ortamda çalışmak, daha fazla can kaybına veya yaralanmaya yol açabilir.

Temel güvenlik adımları:

• Çevreyi gözlemleyin: Hangi tehlikeler mevcut? Deprem sonrası yıkılmış binalar, yangın riski, toprak kayması gibi unsurlar bulunuyor mu?
• Kişisel koruyucu ekipman kullanın: Koruyucu kask, eldiven, bot gibi ekipmanlar hayat kurtarıcı olabilir.
• İletişim kurun: Operasyon başlamadan önce ekip üyeleri arasında etkili bir iletişim ve koordinasyon sağlanmalıdır.
• Çevredeki tehlikeleri belirleyin: Gaz kaçağı, yangın riski veya zayıflamış binalar gibi tehlikelerden haberdar olun.

2. Arama Teknikleri

Arama operasyonlarında sistematik ve organize bir yaklaşım izlemek, kaybolan kişileri bulmayı hızlandırır. Arama teknikleri, ekiplerin etkilenen alanları bölgelere ayırarak her alanı taramalarını sağlar.

Temel arama teknikleri:

• Görsel Arama: Gözle yapılan aramalarda, enkaz altındaki kişilerin görünür olup olmadığı kontrol edilir. Yıkılmış binaların etrafındaki belirgin işaretler (ayak izi, kişisel eşyalar) incelenir.
• Sesli Arama: Sessiz bir ortam sağlanarak, kurtarma ekipleri tarafından enkaz altında ses olup olmadığı dinlenir. Bu tür aramalarda hayatta kalan kişilerin sesleri ya da darbelere verdikleri yanıtlar dinlenir.
• Sistematik Tarama: Ekip üyeleri belirli bir alanı küçük bölgelere ayırır ve her bölgeyi tararlar. Bu şekilde sistematik olarak hareket edilerek kimsenin atlanmaması sağlanır.

3. Enkaz Altında Kurtarma

Enkaz altında kalan kişilerin kurtarılması, en zorlu arama-kurtarma görevlerinden biridir. Enkaz altında güvenli bir şekilde çalışmak için dikkatli ve sabırlı olunmalıdır.

Enkaz kurtarma becerileri:

• Yavaş ve dikkatli çalışın: Enkaz altındaki kişiye ulaşmaya çalışırken, daha fazla enkaz çökmesine neden olabilecek ani hareketlerden kaçının.
• Mümkünse el ile kazın: Ağır makineler yerine eller veya küçük aletlerle çalışmak, hayatta kalan kişiye zarar verme riskini azaltır.
• İletişim kurun: Kurtarma ekibi ile enkaz altındaki kişi arasında sesli iletişim kurulması, kişinin durumunu anlamanıza yardımcı olur.
• Hızlı müdahale: Hayati tehlike arz eden durumlarda hızla ancak dikkatli bir şekilde kazma işlemi yapılmalıdır. Yaralı kişinin durumu hızla değerlendirilmelidir.

4. Yaralı Kişiyi Sabitleme ve Tahliye

Kurtarma sırasında en kritik adımlardan biri, yaralı kişiyi güvenli bir şekilde sabitlemek ve tahliye etmektir. Kötü bir tahliye işlemi, kişinin yaralanmasının artmasına neden olabilir. Bu nedenle, kazazedeye uygun ilk yardım ve tahliye yöntemi uygulanmalıdır.

Sabitleme ve tahliye adımları:

• Yaralının durumunu değerlendirin: Kırık, çıkık, kanama veya omurga yaralanmaları olup olmadığını kontrol edin. Kişinin boynunu ve sırtını sabitlemek hayati önem taşır.
• Boyunluk veya sedye kullanın: Kırık veya omurga hasarı şüphesi varsa, boyunluk veya sert bir sedye kullanarak kişiyi sabitleyin. Hızlı hareket etmek yerine dikkatli ve kontrollü bir şekilde kazazedeyi taşıyın.
• En uygun tahliye yöntemini seçin: Erişim zorluğu olan bölgelerde halat sistemleri veya sedyeler kullanılmalıdır. Düzgün bir tahliye, yaralının güvenli bir şekilde sağlık kuruluşuna taşınmasını sağlar.

5. İlk Yardım Uygulamaları

Kurtarılan kişilere temel ilk yardım uygulamaları, kurtarma operasyonunun hayati bir parçasıdır. İlk yardımı yapacak kişinin sakin, hızlı ve doğru kararlar alabilmesi gerekmektedir.

Temel ilk yardım adımları:

• Solunum kontrolü: Yaralı kişinin nefes alıp almadığını kontrol edin. Eğer nefes almıyorsa suni teneffüs ve kalp masajı yapmaya başlayın.
• Kanama durdurma: Büyük kanamalar varsa temiz bir bezle baskı uygulayarak kanamayı kontrol edin.
• Şok belirtilerini izleyin: Yaralının bilincini kaybetme veya şok belirtilerine karşı dikkatli olun ve şok geçiren kişiyi rahat bir pozisyonda tutarak sıcak kalmasını sağlayın.
• Yaralıyı sabitleyin: Eğer kırık, çıkık veya omurga yaralanmasından şüpheleniyorsanız, kişinin vücudunu hareket ettirmeden sabitleyin.

6. Psikolojik Destek

Arama-kurtarma operasyonları sırasında sadece fiziksel değil, psikolojik yardım da hayati önem taşır. Korku, stres ve travma yaşayan kazazedeler, kurtarıldıktan sonra sakinleştirilmeli ve psikolojik destek sağlanmalıdır.

Psikolojik destek adımları:

• Sakinleştirici konuşmalar yapın: Kurtarılan kişiyi rahatlatacak, güven verici cümleler kullanın. Panik anında sakin olmak kazazedenin moralini yükseltecektir.
• Dokunma ve iletişim: Ellerinizi omzuna koyarak veya kişisel sıcaklık göstererek kişiye güvende olduğunu hissettirin. Kişiyle iletişimde kalmak önemlidir.
• Psikolojik desteğin sürekliliğini sağlayın: Profesyonel yardım gelene kadar kazazedenin yanında kalın ve destek vermeye devam edin.

7. Ekip Çalışması ve Koordinasyon

Arama-kurtarma operasyonları genellikle büyük ekiplerle yürütülür. Başarı, ekip üyeleri arasındaki koordinasyon ve uyumlu çalışma ile sağlanır. Ekip çalışması, gönüllülerin etkili ve organize bir şekilde hareket etmelerine olanak tanır.

Ekip çalışmasında dikkat edilmesi gerekenler:

• Liderliğe uyum sağlayın: Her arama-kurtarma operasyonunda liderin talimatlarını dinlemek ve bu talimatlara uymak kritik önem taşır.
• İş bölümü yapın: Her ekip üyesi kendi görevini yerine getirmeli ve sorumluluklarını bilmelidir.
• Sürekli iletişimde kalın: Ekip içinde sürekli iletişim halinde olmak, operasyonların aksaksız yürümesini sağlar.

Arama-kurtarma becerileri, kriz anlarında hayat kurtarmak için hayati önem taşır. Gönüllüler, bu temel becerileri öğrenerek kriz durumlarında daha güvenli ve etkili bir şekilde müdahalede bulunabilirler. Eğitimli ve donanımlı gönüllüler, arama-kurtarma operasyonlarında başarı sağlayarak toplumun kriz anlarından daha hızlı toparlanmasına katkı sağlar.